İxtisar olunan işçinin 01.01.2018-dən yeni təminatları

XÜLASƏ

“Azərbaycan Respublikası Əmək Məcəlləsinə dəyişikliklərin edilməsi haqqında”

31.05.2017-ci il tarixli qanunun 01 yanvar 2018-ci il tarixdən etibarən qüvvəyə

minməsi ilə əlaqədar işçilərin sayının azalması və ya ştatların ixtisarı əsası ilə

işəgötürən tərəfindən əmək müqaviləsinin ləğv edilməsi zamanı bir sıra yeni prosedur

qaydalar nəzərdə tutulmuşdur. Bu barədə məqalənin əsas hissəsində əvvəlki və yeni

proseduru izah etməyə çalışacağıq.

Açar sözlər

İxtisar zamanı təminatlar, müqavilənin işəgötürən tərəfindən ləğvi, orta aylıq

əmək haqqı, ştat ixtisarı

ƏSAS HİSSƏ

Məlum olduğu kimi Azərbaycan Respublikası Əmək Məcəlləsinin 70-ci

maddəsinin “b” bəndinə əsasən əmək müqaviləsinə işəgötürən tərəfindən işçilərin

sayının azaldılması və ya ştat ixtisarı ilə əlaqədar xitam verilməsi mümkündür. Yeni

dəyişikliklərədək göstərilən əsaslarla əmək müqaviləsinə xitam verilərkən işəgötürən

tərəfindən işçiyə azı 2 ay əvvəlcədən rəsmi xəbərdarlıq edilməli, iki ayın tamamında

isə orta əmək haqqı məbləği həddində işdənçıxarma müavinəti və Məşğulluq

İdarəsindən alınmış müvafiq arayışlara əsasən işçinin işdən çıxarıldığı gündən yeni

işə düzələcəyi günədək 2-ci və 3-cü aylar üzrə orta əmək haqqı ödənilməli idi.

Bununla yanaşı əvvəlki normalara görə işəgötürən tərəfindən işçinin razılığı ilə 2

aylıq xəbərdarlıq müddəti əvəzinə işçiyə 2 aylıq əmək haqqını birdəfəlik ödəməklə

əmək müqaviləsinə xitam verilə bilərdi.

01 yanvar 2018-ci il tarixdən isə artıq tamamilə yeni prosedur qaydalar tətbiq

olunmağa başlandı. Bu qaydalara görə işçiyə müqavilənin xitamından əvvəl verilən

xəbərdarlıqla müddətində, orta aylıq əmək haqqı məbləğində ödənilən işdənçıxarma

müavinətində və xəbərdarlıq müddəti əvəzinə işçinin razılığı ilə ödənilən birdəfəlik

əmək haqqı məbləğində işçinin stajı nəzərə alındı. Onu da qeyd etmək zəruridir ki,

bu staj sırf işçinin hazırda işlədiyi müəssisədə olan stajı deyil, ümumi stajını nəzərdə

tutur.

Yeni dəyişikliklərə əsasən artıq işəgötürən işçilərin sayının azaldılması və ya ştat

ixtisarı ilə əlaqədar əmək müqaviləsinə xitam verməzdən əvvəl işçini rəsmi xəbərdar

edərkən aşağıdakı qaydada onun stajını nəzərə almaqla müddətlərə diqqət etməlidir:

İşçinin

- bir ilədək əmək stajı olduqda – azı iki təqvim həftəsi;

- bir ildən beş ilədək əmək stajı olduqda – azı dörd təqvim həftəsi;

- beş ildən on ilədək əmək stajı olduqda – azı altı təqvim həftəsi;

- on ildən çox əmək stajı olduqda – azı doqquz təqvim həftəsi əvvəlcədən rəsmi

xəbərdar etmə həyata keçirilməldir.

Həmçinin dəyişikliklərə görə işəgötürən müqaviləyə müvafiq əsaslarla xitam

verdikdə yenə də işçinin stajını nəzərə alaraq aşağıdakı qaydada işdənçıxarma

müavinəti ödəməyə borcludur:

İşçinin

- bir ilədək əmək stajı olduqda – orta aylıq əməkhaqqı miqdarında;

- bir ildən beş ilədək əmək stajı olduqda – orta aylıq əməkhaqqının azı 1,4 misli

miqdarında;

- beş ildən on ilədək əmək stajı olduqda – orta aylıq əməkhaqqının azı 1,7 misli

miqdarında;

- on ildən çox əmək stajı olduqda – orta aylıq əməkhaqqının azı iki misli

miqdarında işdənçıxarma müavinəti ödənilməlidir.

Bu hissədə xatırlatmaq yerinə düşərdi ki, bu qaydalarda göstərilən orta aylıq əmək

haqqının hesablanması zamanı işçinin ödənişdən əvvəlki iki təqvim ayı ərzində

qazandığı əmək haqqının cəmi həmin aylardakı iş günlərinin sayına bölməklə bir

günlük əmək haqqı tapılır və alınan məbləğ əmək haqqı saxlanılan iş günlərinin

sayına vurulmaqla müəyyən edilir.

Misal: işçi 300 AZN əmək haqqı (Gross və ya hesablanmış əmək haqqı) alır,

yanvar ayının 31-i müqaviləsinə xitam verilir və onun yanvar ayından əvvəlki iki

aylıq (noyabr və dekabr) əmək haqqı cəmi 600 AZN-dir. Bu halda 600-ü iki ayda olan

cəmi 42 iş gününə bölərək bir günlük əmək haqqının 14.3 AZN olduğunu tapırıq.

Sonra isə bu məbləği yanvar ayında işçinin işlədiyi iş günlərinin sayı qismində 20-yə

vuraraq orta aylıq əmək haqqının 286 AZN olduğunu müəyyən edirik.

Bununla yanaşı yeni qaydalara görə işçi tərəfindən işəgötürənin tətbiq etdiyi

xəbərdarlıq müddətini gözləmədən razılığa əsasən əmək müqaviləsinə vaxtından

əvvəl xitam verilməsi zamanı da işçinin stajı nəzərə alınır. Bu halda isə işçiyə

ödəniləcək birdəfəlik əmək haqqı məbləği aşağıda göstərilən məbləğlərdən az

olmamalıdır.

İşçinin

- bir ilədək əmək stajı olduqda – orta aylıq əmək haqqının 0.5 misli

- bir ildən beş ilədək əmək stajı olduqda – orta aylıq əmək haqqının 0.9 misli

- beş ildən on ilədək əmək stajı olduqda – orta aylıq əmək haqqının 1.4 misli

- on ildən çox əmək stajı olduqda - orta aylıq əmək haqqının 2 misli məbləğində

birdəfəlik əmək haqqı ödənilməlidir.

Göstərilənlərlə yanaşı xatırlatmaq mümkündür ki, işçilərin sayının azaldılması və

ya ştatların ixtisarı ilə əlaqədar əmək müqaviləsinə xitam verilərkən ödənilən

birdəfəlik məbləğlər 14% dərəcə ilə tətbiq edilən gəlir vergisindən və 3% dərəcə ilə

tətbiq olunan məcburi dövlət sosial sığorta haqqından tamamilə azaddır.

Yekunda isə bildiririk ki, yeni qaydalara əsasən artıq işəgötürən tərəfindən işdən

çıxarıldığı gündən yeni işə düzələnədək olan 2-ci və 3-cü aylar üzrə işçiyə Məşğulluq

İdarəsi tərəfindən verilmiş arayışa əsasən ödənilən müavinətlər ləğv olunmuşdur.